Miedź, wykop B/98 (pałac)
Szminki, oprawki i wkłady do szminek, to kolejny zbiór artefaktów odnalezionych na terenie poobozowym w Chełmnie. Produkt do makijażu ust, symbolu kobiecości, w sytuacji skrajnego gettowego i obozowego doświadczenia wykorzystywany był dla podkreślenia zachowanych sił witalnych, dodając otuchy i nadziei na lepsze jutro.
Menachem Sharon, bełchatowianin, który w Chełmnie w sierpniu 1942 r. stracił dziadków, matkę i dwóch młodszych braci, wspominał, dlaczego niektóre kobiety zabierały w „ostatnią podróż” oprócz przedmiotów codziennego użytku także pomadki: pragnęły dzięki nim poprawić zarówno swój wygląd, jak i dzieci, aby nie uznano ich za chorych. Z kolei Maryla Sperling, więźniarka siedmiu obozów koncentracyjnych, wspominała, że rozcierała resztki (szminki) delikatnie na policzkach, co uchroniło ją przed selekcją na śmierć.
wykop pałac, skóra, ebonit, 9,5 x 4 cm
Portmonetka damska wykonana ze skóry, w jej wnętrzu znajdowało się kilka guzików bieliźnianych i wycięte z papieru, niewykorzystane, kupony żywnościowe. Najbardziej czytelny (w języku niemieckim) upoważniał do wykupienia 10 gramów chleba od 16 października do 4 listopada 1941 r. Wierzchni kupon przykryty był czerwonym, wykonanym z ebonitu serduszkiem z małą podkówką. Podkowa według ludowych wierzeń przyciąga szczęście, powodzenie i pieniądze. W połączeniu z sercem miała zapewne przynieść szczęście w miłości.
Portmonetkę odnaleziono w miejscu opodal południowej części pałacu w Chełmnie, gdzie w czasie funkcjonowania obozu przy sortowaniu odzieży, przez jego okna wyrzucano rzeczy należące do ofiar. Obiekt ten możemy identyfikować z grupą ok. 20 tys. Żydów z Rzeszy, Pragi, Wiednia i Luksemburga, którzy w tym czasie zostali przetransportowani do łódzkiego getta.
wym. 17 ×17 m
gł. ok. 3,5 – 4,5 m
cegła, zbrojony beton
Kwatera IV
SS-Sonderkommando Kulmhof latem 1942 r. przystąpiło do niszczenia i zacierania śladów swoich zbrodni w lesie rzuchowskim, gdzie nagromadzone w masowych mogiłach zwłoki ofiar zaczęły fermentować.
Odezwa do naszych braci! to nieznany w historiografii bezcenny dokument, sporządzony przez ostatnich więźniów przetrzymywanych na terenie obozu zagłady w Chełmnie w latach 1944–1945, tuż przed jego ostateczną likwidacją.
kamień, wym. 3,5 x 2,5 cm, jama 4
Figurkę „siedzącej małpy” odnaleziono w tzw. jamie śmietniskowej na terenie poobozowym w Chełmnie. Przypomina jedną z trzech „mądrych małp” – Iwazaru, wywodzącą się z japońskiego przysłowia: „nie widzę nic złego, nie słyszę nic złego, nie mówię nic złego”. Mogła stanowić pamiątkę po zagranicznej podróży, fascynację orientem, zabawkę, oddzielną rzeźbę lub dekorację przedmiotów użytkowych.
W zestawieniu z historią ofiar obozu zagłady symbolizuje niewypowiedziany lęk, obawę przed utratą życia. Zakrywająca pysk odzwierzęca postać wyraża niemoc wykrzyczenia światu swojego cierpienia i panującą zewsząd zmowę milczenia.
metal, kamień szklany?, dł. ok. 6 cm, badania archeologiczne, wykop F/98
Zawieszka lub broszka z centralnie osadzonym oczkiem (prawdopodobnie szlifowany kamień szklany) w kolorze szmaragdowej zieleni.
„Widok na dachy” autorstwa Harry'ego Danielsa, to nowy, cenny nabytek placówki. Nieznany wcześniej wizerunek miasta Koła, Muzeum nabyło w jednym z domów kolekcjonerskich w Stanach Zjednoczonych.
porcelana, wym. wys. 1,4 cm, śr. 2,4 cm, nr inw. MOK/CH 1230
Niewielkich rozmiarów filiżanka odnaleziona w 2003 r. podczas badań wykopaliskowych na terenie poobozowym w Chełmnie jest nośnikiem pamięci o „niezawinionej winie” najmłodszych ofiar Holokaustu. Wśród zinwentaryzowanych obiektów muzealnych jest jedyną tego rodzaju pamiątką dziecięcej beztroskiej zabawy, prawdopodobnie z przeznaczeniem dla lalek. Z pewnością w komplecie z mini spodkiem.
średnica 7,8 cm, badania archeologiczne, sezon 2002, pałac – jama śmietniskowa nr 7
Wśród rzeczy należących do ofiar obozu w Chełmnie znajdują się m.in. gwiazdy Dawida, które w czasie okupacji pozwalały Niemcom na szybką identyfikację osób pochodzenia żydowskiego, ale dla Żydów gwiazda jako znak miała również znaczenie uniwersalne, będące symbolem judaizmu, syjonizmu czy żydowskiej tożsamości.
miedź, emalia, wym. 2,1 x 1,5 cm, jama 4
Jesienią 1941 r. Adolf Hitler podjął decyzję o nieprzesiedlaniu Żydów na tereny zajęte podczas kampanii przeciwko Związkowi Radzieckiemu, w zamian trafić mieli oni tymczasowo do Kraju Warty.
metal/srebro, emalia, wym. śr. ok. 2 cm; ok. 1,5 x 1,5 cm, jama 7
Zawieszka składa się z dwóch osobnych części, gwiazdy i serca, połączonych ze sobą znajdującym się w górnej partii gwiazdy – uszkiem. Pierwsza część to gwiazda Dawida, której awers pokryty został zieloną emalią komórkową. W jego centrum widnieje hebrajski napis „Bóg”.
W 2002 r. podczas badań wykopaliskowych na terenie ruin pałacu w Chełmnie, który od grudnia 1941 do 7 kwietnia 1943 r., czyli do dnia wysadzenia w powietrze, stanowił najważniejszy element infrastruktury niemieckiego obozu zagłady, odnaleziono niewielkich rozmiarów owalny znaczek z inskrypcją „INWALIDA WOJENNY”.
plastik, wym. 3 x 1 cm, jama 1
12 września 1942 r. w getcie łódzkim (Litzmannstadt Getto) zakończyła się akcja wysiedleńcza zwana „Wielką Szperą” (Allgemeine Gehsperre).
Page 1 of 2
Museum of the Former German Kulmhof Death Camp in Chełmno on Ner
Branch of the Martyrdom Museum in Żabikowo
Cultural Institution of the local government of Wielkopolskie Voivodeship
Office in the Museum in Chelmno
Chełmno 59A, 62-660 Dąbie
phone: +48 63 271 94 47
Mobile +48 695 003 137
e-mail: muzeum@chelmno-muzeum.eu
www.chelmno-muzeum.eu
Tuesday–Sunday: 9 am–3 pm
Monday: close
The last visitors are admitted an half hour before the closing time.
The area is open for visitors
