W tym roku przypada 75. rocznica likwidacji tzw. obozu rodzinnego dla Cyganów (Zigeunerfamilielager) w Auschwitz-Birkenau.
W nocy z 2 na 3 sierpnia 1944 roku w komorach gazowych uśmiercono ok. 3 tys. kobiet, mężczyzn i dzieci, ostatnich cygańskich więźniów obozu. Datę tamtych tragicznych wydarzeń ustanowiono w 2011 roku przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej Dniem Pamięci o Zagładzie Romów i Sinti.
Z tej okazji wspominamy także Romów i Sinti z pogranicza austriacko-węgierskiego – ofiary niemieckiego obozu zagłady Kulmhof. Między 5 a 9 listopada 1941 roku ok. 5 tys. deportowano do Łodzi (Litzmannstadt) i przetrzymywano w tzw. obozie cygańskim przylegającym do getta. Zły stan sanitarny i przepełnienie w izbach doprowadziły do rozprzestrzeniania się tyfusu plamistego. Niemiecki Zarząd Getta podjął wówczas decyzję o przetransportowaniu ok. 4300 tys. więźniów do Kulmhof. Deportacje trwały od 5 do 12 stycznia 1942 roku.
Szlama Winer naoczny świadek masowej Zagłady Żydów i Romów, pracujący w obozie jako przymusowy grabarz, po ucieczce z Kulmhof złożył raport:
„W samochodzie zabijano łódzkich Cyganów. Leżały tu ich rzeczy: harmonie, skrzypce, pierzyny, a nawet zegarki i złota biżuteria. […] egzekucje dokonywane były w samym lesie. […] w kabinie szofera znajduje się specjalny aparat z przyciskami, połączony dwiema rurami z wnętrzem samochodu. Kierowca […] naciskał przycisk i wysiadał z kabiny. Wkrótce potem dobiegały z wnętrza krzyki, rozpaczliwe szlochy i łomotanie w ściany. Trwało to około 15 minut”.
W dniu 26 lipca 2019 roku na terenie Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem upamiętniono Romów i Sinti. W lesie rzuchowskim przy pomniku poświęconym romskim ofiarom obozu pracownicy Muzeum wraz z grupą z Węglewa (pow. koniński), odwiedzającą to miejsce pamięci, złożyli kwiaty i zapalili znicze.
