15 listopada 2019 roku przypadła 80. rocznica rozstrzelania 56 zakładników polskich – pierwszych ofiar Lasu Rzuchowskiego.
Między połową września a połową listopada 1939 r., w ramach „Akcji Tannenberg” (Unternehmen Tannenberg) prowadzonej przez niemieckie jednostki operacyjne na obszarach wcielonych do III Rzeszy, w tym także w Kraju Warty, aresztowano, a następnie osadzono w kolskim więzieniu grupę polskich zakładników. Część z nich – 56 osób, przewieziono w dwóch transportach na teren Lasu Rzuchowskiego, w okolicach wsi Chełmno nad Nerem, gdzie zostali rozstrzelani.
W wyniku akcji śmierć ponieśli przedstawiciele wszystkich klas społecznych, m.in. rolnicy, a także przedstawiciele miejscowej inteligencji – mieszkańcy powiatu kolskiego, którzy wyróżniali się postawą patriotyczną, czy pozycją majątkową. „Akcja inteligencja”, jak również ją nazywano, była jedną z licznych na okupowanych przez Niemców terenach, prowadzonych w celu zastraszenia miejscowej ludności, a w konsekwencji zmierzająca do likwidacji elity polskiego narodu.
Po egzekucji ciała zamordowanych złożono w masowym grobie na terenie lasu rzuchowskiego. Ekshumacja ciał zamordowanych miała miejsce latem 1945 r. i była prowadzona pod kierunkiem sędziego Władysława Bednarza. Wtedy też odbył się pogrzeb ofiar z udziałem rodzin.
Dla upamiętnienia pomordowanych w 1991 r. na terenie lasu rzuchowskiego został wzniesiony pomnik-ołtarz, według projektu artysty rzeźbiarza Jana Rassumowskiego. Dzięki prowadzonemu śledztwu w sprawie tej zbrodni oraz późniejszym badaniom udało się ustalić nazwiska 54 spośród 56 ofiar, których nazwiska umieszczone są na płycie pomnika.
W związku z 80. rocznicą rozstrzelania zakładników, w dniu 18 listopada Muzeum wspólnie ze Starostwem Powiatowym w Kole zorganizowało uroczystość upamiętniającą zamordowanych. Pierwsza część uroczystości odbyła się przy pomniku-ołtarzu, który poświęcony jest rozstrzelanym zakładnikom. Swoje przemówienia wygłosili dr Anna Ziółkowska – Dyrektor Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie oraz Robert Kropidłowski – Starosta Kolski, a następnie ksiądz proboszcz Parafii pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Chełmnie Grzegorz Grochowski odmówił wspólnie ze zgromadzonymi modlitwę za zamordowanych. Następnie złożono kwiaty i znicze na grobie ofiar, po czym uczestnicy uroczystości udali się do pawilonu edukacyjnego Muzeum na drugą część uroczystości, gdzie okolicznościowe referaty wygłosili Jacek Nawrocik (Muzeum Martyrologiczne w Żabikowie) oraz Kamil Janicki (Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady w Chełmnie nad Nerem). Na koniec głos zabrali przedstawiciele rodzin rozstrzelanych Polaków w połowie listopada 1939 r. – Mieczysław Wiśniewski oraz Józef Bystrzycki.
Na temat sprawy rozstrzelanych zakładników można przeczytać więcej:
Polscy Zakładnicy – Pierwsze ofiary lasu rzuchowskiego
