średnica 2,3 cm, metal biały, srebro?, badania archeologiczne, sezon 2002 – pałac
W 2002 r. podczas badań wykopaliskowych na terenie ruin pałacu w Chełmnie, który od grudnia 1941 do 7 kwietnia 1943 r., czyli do dnia wysadzenia w powietrze, stanowił najważniejszy element infrastruktury niemieckiego obozu zagłady, odnaleziono niewielkich rozmiarów owalny znaczek z inskrypcją „INWALIDA WOJENNY”.
Miedzy 16 a 29 stycznia 1942 r. z łódzkiego getta spośród tzw. „elementu niepożądanego” do obozu trfaiły pierwsze transporty Żydów. Byli to, w mniemaniu Przełożonego Starszeństwa Żydów w getcie Mordechaja Chaima Rumkowskiego (odpowiedzialnego za realizację wszystkich zarządzeń niemieckich, w tym związanych z deportacją do obozów zagłady), bezdomni, przestępcy, „zasiłkowcy”, sklepikarze zajmujący się spekulacyjnym skupem czy nielegalnie handlujące na ulicach dzieci. W grupie ponad 10 tys. Żydów znaleźli się także przesiedleńcy z Włocławka i okolicznych miast oraz rodziny osób wysłanych na roboty do Niemiec. Głównym celem Rumkowskiego było utworzenie z getta „miasta pracy”, stąd w pierwszej kolejności Komisja Wysiedleńcza na listy wywozowe wpisała osoby „nieprodukcyjne”.
Z prawej strony znaczka widoczny jest inwalida wojenny z gwiazdą Dawida na plecach, przymusowym oznakowaniem Żydów w tzw. Kraju Warty. Na głowie widnieje rogatywka – polska czapka wojskowa. Wspiera się na kuli i protezie kończyny dolnej. W centrum znaczka zarys ogrodzenia z drutu kolczastego, a nad nim napis „WOHNGEBIET DER JUDEN” („DZIELNICA MIESZKANIOWA DLA ŻYDÓW”), poniżej „LITZMANNSTADT GETTO 1940” („ŁÓDZKIE GETTO 1940”). Na odwrocie ślady po mocowaniu i wyryta liczba 30.
Znaczek jest jednym z eksponatów prezentowanych na wystawie stałej w Muzeum w Chełmnie.
