Listopad – kafel ceramiczny

ceramika, szkliwienie, wykop IV A/99, MOK(CH) 836

Najpóźniej w połowie listopada 1941 r. rozpoczęto przygotowania do adaptacji byłego majątku ziemskiego w Chełmnie z XIX-wiecznym pałacem na potrzeby zbrodniczej działalności SS-Sonderkommando Kulmhof. W pałacowych pokojach począwszy od grudnia 1941 r. funkcjonowały m.in. przebieralnie i magazyny rzeczy.

„Muszę zaznaczyć, że w pokoju, w którym rozbierali się Żydzi, były dwa piece, oba dobrze napalone. Gdy wieczorem wrócili koledzy z pracy w lesie, powiedzieli oni, że zakopywali we wspólnym grobie Żydów z Kłodawy” – zeznanie świadka Michała Podchlebnika, uciekiniera z obozu zagłady w Chełmnie w pierwszym okresie jego funkcjonowania.

W 1999 r. podczas prac wykopaliskowych na terenie reliktu pałacowego odnaleziono prawdopodobnie fragmenty pieca kaflowego. Ich wierzch pokryty jest jasnofioletową glazurą (tu z widocznymi dużymi ubytkami), spód z wyciskanym znakiem firmowym: „Freudenreich/ w/ Kole./ 1852.”. Jeden z kafli ma dodatkowe oznaczenie literą „A.”.

Sygnatura wskazuje na fabrykę fajansu i majoliki w Kole, której założycielem i właścicielem w l. 1842–1880 był Józef Freudenreich, który w l. 50. rozbudowywał fabrykę, asortyment wzbogacił się wówczas o kafle (tzw. berlińskie).