Zapraszamy do wspólnego udziału w odkrywaniu
„Monumentu Pamięci” Lasu Rzuchowskiego
w 60. rocznicę odsłonięcia Pomnika Ofiar Faszyzmu. Poszukujemy wszelkich materiałów związanych z Pomnikiem!
Accessibility Tools
w 60. rocznicę odsłonięcia Pomnika Ofiar Faszyzmu. Poszukujemy wszelkich materiałów związanych z Pomnikiem!
w 60. rocznicę odsłonięcia Pomnika Ofiar Faszyzmu. Poszukujemy wszelkich materiałów związanych z Pomnikiem!
Protokół (fragment) przesłuchania świadka Józefa Czupryńskiego [rolnik], 25 czerwca, Koło. Źródło: IPN, GK 165/271, t. 2, k. 19v.
Wagony były strasznie zatłoczone. Na bagaże były jeden lub dwa specjalne wagony. Obsługa była wyłącznie niemiecka. Z wagoników kolejki wyładowywano zwłoki oraz chorych i zmarznięte dzieci, przy czem kładli wszystkich na jedną „kupę”. […] Zwłoki i chorych wieziono bezpośrednio samochodem do Chełmna [właściwie bezpośrednio do lasu rzuchowskiego nazywanego przez miejscową ludność chełmińskim – przyp. M.B.].
Protokół (fragment) przesłuchania świadka Edmunda Kamedułę [rolnik], 26 czerwca 1945, Koło. Źródło: IPN, GK 165/271, t. 2, k. 27v.
Po drodze konwojenci nieraz zabijali bez żadnego powodu Żydów. Pamiętam jak w moich oczach zabili „dla zbytku” dziewczynkę i chłopca w wieku około 12 lat.
Protokół (fragment) przesłuchania świadka Kazimierza Grendy [rolnik], 8 lipca 1945, Koło. Źródło: IPN, GK 165/271, t. 3, k. 245v.
Pewnego razu jechałem za transportem Żydów zdążającym w kierunku Zawadki. Dwoje dzieci w wieku około 5 lat bawiło się i nieraz zostawali nieco w tyle, podnosząc kamyki czy też gałązki itp. Żandarm zawołał je. Jedno z dzieci ufnie podbiegło do niego. Wówczas żandarm z całej siły uderzył dziecko laską w głowę, zabijając je na miejscu. Drugie dziecko uciekło.
Protokół (fragment) przesłuchania świadka Stanisława Antkiewicza [dekarz], 13 lipca, Koło. Źródło: IPN, GK 165/271, t. 3, k. 300.
Często widziałem, jak żandarmi znęcali się nad Żydami transportowanymi do młyna w Zawadce. Widziałem, jak kijami dobijano słabych i chorych. Widziałem, jak dzieci rzucano za nogi do góry. Gdy matki płakały, bili je kijami.
Protokół (fragment) przesłuchania świadka Michała Sokolnickiego [administrator majątku], 27 czerwca 1945, Koło. Źródło: IPN, GK 165/271, t. 2, k. 47v–48.
Widziałem wypadek jak jakaś kobieta nie chciała oddać swojego dziecka. Było to niemowlę w poduszce. Niemcy tak długo bili matkę, aż ta nie miała siły podnieść się. […] Potem Niemcy tworzyli z pośród Żydów milicję, której dawali kije do ręki i kazali bić innych Żydów, gdy ci nie oddawali dzieci bądź bagaży.
Protokół (fragment) przesłuchania świadka Marii Mokrzanowskiej [robotnica rolna], 28 czerwca 1945, Koło. Źródło: IPN, GK 165/271, t. 2, k. 59v–60.
Widziałam dzieci omdlałe i rozpaczające nad nimi matki. Wody nie pozwolono jednak podawać. Grożono mi, że jeżeli podam wodę, to pójdę razem z całym transportem. […] Widziałam, jak raz przywieziono od strony Dąbia pojedynczy samochód bez przyczepki samych żydowskich dzieci. Razem z dziećmi było kilka osób starszych i widziałam, że ci mieli odznaki żydowskie.
Protokół (fragment) przesłuchania świadka Stanisława Zawadzkiego [kamasznik], 6 lipca 1945, Koło. Źródło: IPN, GK 165/271, t. 3, k. 218v.
Poza tym była dostarczana [z Chełmna do warsztatu obuwniczego Bäckera w Kole – przyp. M.B.] bielizna do podklejania cholewek. Bielizna często była zakrwawiona. Dużo było bielizny dziecięcej. Raz na bieliźnie było wypisane imię i nazwisko. Nie przypominam sobie jakie.
Museum of the Former German Kulmhof Death Camp in Chełmno on Ner
Branch of the Martyrdom Museum in Żabikowo
Cultural Institution of the local government of Wielkopolskie Voivodeship
Office in the Museum in Chelmno
Chełmno 59A, 62-660 Dąbie
phone: +48 63 271 94 47
Mobile +48 695 003 137
e-mail: muzeum@chelmno-muzeum.eu
www.chelmno-muzeum.eu
Tuesday–Sunday: 9 am–3 pm
Monday: close
The last visitors are admitted an half hour before the closing time.
The area is open for visitors