W tym roku przypada 80. rocznica zamordowania Stanisława Kaszyńskiego, przedwojennego sekretarza Gminy Chełmno, za próbę poinformowania społeczności międzynarodowej o zbrodniach na Żydach oraz Romach i Sinti dokonywanych w niemieckim obozie zagłady Kulmhof.
2 lutego kwiaty i znicze pod pomnikiem poświęconym Kaszyńskiemu w Lesie Rzuchowskim złożyli przedstawiciel rodziny zamordowanego Piotr Ostrowski, burmistrz Dąbia Tomasz Ludwicki, przewodniczący Rady Miasta i Gminy Dąbie Wacław Zwoniarkiewicz, dyrektor ds. administracyjnych Urzędu Miejskiego Monika Szymanowska, dyrektor Szkoły Podstawowej w Chełmnie Dominik Nosal wraz z delegacją uczniów i nauczycieli oraz kierownik Muzeum Bartłomiej Grzanka.
Stanisław Kaszyński był zaprzysiężonym członkiem ZWZ-AK. Na postawie przekazanych przez niego informacji powstał aneks „Sprawy żydowskie” załączony do raportu Biura Informacji i Propagandy Okręgu Łódź ZWZ-AK (kryptonim „Kreton”), będący pierwszym dokumentem Polskiego Państwa Podziemnego o działalności obozu w Chełmnie. Kaszyński postanowił także napisać list adresowany do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża w Szwajcarii lub szwajcarskiej placówki dyplomatycznej. Dokument został jednak przechwycony przez Niemców w nieznanych bliżej okolicznościach. Pod koniec stycznia 1942 r. Kaszyński został aresztowany przez SS-manów z załogi obozu i uwięziony w piwnicach chełmińskiego pałacu, a po kilku dniach zastrzelony (najprawdopodobniej 2 lutego). Los męża podzieliła Karolina Kaszyńska. Została aresztowana i przewieziona do Łodzi, gdzie osadzono ją najpierw w więzieniu dla kobiet przy ul. Gdańskiej 13 (tam przebywała od 22 lutego do 15 czerwca 1942 r.), a następnie przeniesiono do więzienia gestapo przy ul. Sterlinga 16, gdzie prawdopodobnie została zamordowana. Kaszyńscy osierocili czwórkę dzieci.
Więcej informacji na temat Stanisława Kaszyńskiego można znaleźć w ulotce przygotowanej przez Muzeum:
https://chelmno-muzeum.eu/stanislaw-kaszynski-cichy-bohater-z-chelmna-nad-nerem
