W nocy z 2 na 3 sierpnia 1944 r., Niemcy zamordowali w komorach gazowych obozu zagłady Auschwitz II-Birkenau około 4.300 ostatnich romskich więźniów tzw. „obozu rodzinnego dla Cyganów” (niem. Zigeunerfamilienlager). 29 lipca 2011 r. Sejm RP uchwalił 2 sierpnia Dniem Pamięci o Zagładzie Romów i Sinti. W tym dniu upamiętniamy niemal pół miliona ofiar niemieckiego ludobójstwa popełnionego na Romach i Sinti w okupowanej Europie.
W dniach od 2 do 9 stycznia 1942 r. w obozie zagłady w Chełmnie (Kulmhof) zginęło ok. 4.300 Romów i Sinti, pochodzących z austriackich landów Burgenland i Styria, wsiedlanych w dniach od 5 do 9 listopada 1941 r. (w liczbie 5.007) do tzw. obozu cygańskiego (Zigeunerlager), który funkcjonował na obszarze getta łódzkiego. Ofiary mordowano w mobilnych komorach gazowych w lesie rzuchowskim, po czym grzebano w masowym grobie w ubraniach i z przywiezionym dobytkiem.
Tak o zbrodni popełnionej na Romach i Sinti zeznawał latem 1945 r. przed Powiatową Komisją Badania Zbrodni Niemieckich w Kole uciekinier z obozu Michał Podchlebnik:
„Gdy jako więzień żydowski pracowałem przy zakopywaniu pomordowanych w lesie [w] Chełmnie [tj. w lesie rzuchowskim] widziałem jak pewnego dnia przywieziono 10 do 12 samochodów Cyganów po około 30 osób w każdym. Przywieziono ich bezpośrednio do lasu, w miejsce gdzie zakopywano zabitych. Po wyładowaniu ze samochodów przeprowadzono u wszystkich osobistą rewizję i zapędzono natychmiast do stojącego auta gazowego i załadowano jak wszystkich.”
2 sierpnia kwiaty i symboliczny znicz pod pomnikiem poświęconym zamordowanym w Kulmhof Romom i Sinti złożyli pracownicy Muzeum.
