„Obóz zlikwidowano – baraki rozebrano. Wysłano z powrotem maszyny do darcia bielizny i ubrań. Piece rozebrano. W spichlerzu pozostało 87 robotników. Byli to krawcy i szewcy. Ci mieszkali na górze. Liczba robotników malała i ostatecznie zostało 47. 22 krawców i 25 robotników podwórzowych” – tak o ostatnich tygodniach funkcjonowania obozu w Chełmnie relacjonował Szymon Srebrnik, uciekinier i ocalony.
Ostateczna likwidacja obozu nastąpiła w nocy z 17 na 18 stycznia 1945 r. Do dramatycznych wydarzeń doszło w spichlerzu, w którym przebywało 47 więźniów. Niemcy zaczęli ich wyprowadzać piątkami i rozstrzeliwać przed budynkiem. Zdesperowani mężczyźni wciągnęli na piętro spichlerza jednego z członków załogi, następnie z odebranej mu broni ostrzeliwali oprawców, zabijając kolejnego policjanta. Komendant wydał wówczas rozkaz podpalenia spichlerza, w pożarze zginęli ostatni więźniowie. Likwidację obozu przeżyli jedynie Szymon Srebrnik i Mordka Żurawski.
Uroczystość upamiętniająca ostatnich więźniów obozu zagłady w Chełmnie rozpoczęła się przy grobie pomordowanych. Po przywitaniu uczestników przez kierownika Oddziału Bartłomieja Grzankę kontekst wydarzeń przybliżyła dyrektor Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie dr Anna Ziółkowska. Uczniowie Liceum Ogólnokształcącego im. Kazimierza Wielkiego w Kole odczytali fragmenty notatek pozostawionych przez więźniów znane jako Testament ostatnich więźniów obozu zagłady w Chełmnie.
Uczestnicy uroczystości oddali hołd pomordowanym, składając kwiaty i zapalając znicze.
Drugim punktem uroczystości była sesja historyczna poświęcona likwidacji więzień i obozów w Kraju Warty w styczniu 1945 r.: Rozszerzonego Więzienia Policyjnego na Radogoszczu w Łodzi, obozu karno-śledczego w Żabikowie i obozu zagłady w Chełmnie.
Odczytano list od Marszałka Województwa Wielkopolskiego Marka Woźniaka.
W uroczystości wzięli udział przedstawicieli władz województwa wielkopolskiego, samorządów powiatów kolskiego i włocławskiego, miasta Łodzi, instytucji kultury, szkół, instytucji pozarządowych, Liderzy Dialogu oraz proboszcz parafii w Chełmnie.
Dziękujemy wszystkich Państwu, którzy uczestniczyli w uroczystości, oddając hołd pomordowanym.
