80. rocznica likwidacji getta w Łodzi

23 czerwca 1944 r. decyzją namiestnika Rzeszy w Kraju Warty Arthura Greisera wznowiono masowe wywózki Żydów z getta w Łodzi do ponownie uruchomionego obozu zagłady w Chełmnie (niem. Kulmhof). Niemieckie władze okupacyjne rozpoczęły w ten sposób ostateczną likwidację łódzkiej „dzielnicy zamkniętej”, jedynej funkcjonującej w tym czasie w Kraju Warty. Na terenie getta przebywało jeszcze 76 tys. więźniów.

W Kronice getta łódzkiego 23 czerwca 1944 r. zapisano:

Załadunek do wagonów przebiegał gładko, bez żadnego wypadku. Rodzin nie rozdzielano. Wagony towarowe były wyłożone słomą.

W pierwszym transporcie deportowano 562 osoby, wywózki kolejnych ofiar trwały do 14 lipca. Łącznie w dziesięciu rejestrowanych transportach wywieziono 7196 osób. Ofiary przewożono z Łodzi do Koła koleją, następnie kolejką wąskotorową do Chełmna, gdzie spędzały noc w zajętym przez SS-Sonderkommando kościele. Rano Żydzi przewożeni byli na teren lasu rzuchowskiego, gdzie mordowano ich w mobilnych komorach gazowych. Ciała pomordowanych były natychmiast spalane w polowych krematoriach. Późnym latem 1944 r. do Kulmhof wysyłane były z Łodzi także tzw. dzikie (nierejestrowane) transporty, w tym robotników przymusowi – rzemieślników (krawców i szewców), Żydów przywożono wówczas ciężarówkami.

Pozostałą ludność getta między 9 a 29 sierpnia deportowano do obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau.

Ofiary pierwszego etapu likwidacji getta w Łodzi upamiętniono na terenie Miejsca Pamięci w Lesie Rzuchowskim poprzez złożenie kwiatów i zapalenie zniczy przy Ścianie Pamięci usytuowanej w południowej części Kwatery IV, gdzie w masowych mogiłach spoczywają prochy pomordowanych Żydów.

W uroczystości wzięli udział kierowniczka Oddziału Muzeum Stacja Radegast w Łodzi dr Izabela Terela wraz z pracownikami Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, przedstawiciele Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi i pracownicy Muzeum w Chełmnie wraz z kierownikiem Oddziału Bartłomiejem Grzanką.

Transporty ofiar do obozu w Chełmnie z getta w Łodzi w 1944 r.:

23 czerwca – 562 osoby

26 czerwca – 912 osób

28 czerwca – 803 osoby

30 czerwca – 700 osób

3 lipca – 700 osób

5 lipca – 700 osób

7 lipca – 700 osób

12 lipca – 700 osób

14 lipca – 700 osób