Ułatwienia dostępu

78. rocznica likwidacji obozu

78. rocznica likwidacji obozu

Po 14 lipca 1944 r. do Chełmna (niem. Kulmhof) nie kierowano już żadnych dużych transportów, jedynie sporadycznie przywożono ofiary ciężarówkami.

Pozostałych w getcie łódzkim Żydów Niemcy wywieźli w dniach 9–29 sierpnia do obozu Auschwitz-Birkenau. W sierpniu 1944 r. rozpoczęto likwidację obozu w Chełmnie. Rozebrano baraki i piece krematoryjne, wywieziono samochody–komory gazowe. Jesienią 1944 r., przy zacieraniu śladów funkcjonowania obozu, pracowało jeszcze ok. 80–90 Żydów, w tym przywożonych z Łodzi wybranych spośród pozostałych po likwidacji getta komand robotników. Więźniów tych sukcesywnie mordowano. Ostateczna likwidacja obozu nastąpiła w nocy z 17 na 18 stycznia 1945 r. Do dramatycznych wydarzeń doszło wówczas w spichlerzu, w którym przebywało jeszcze 47 żydowskich więźniów – krawców i szewców oraz robotników porządkowych. Niemcy zaczęli ich wyprowadzać piątkami i rozstrzeliwać przed budynkiem. W pewnym momencie zdesperowani Żydzi wciągnęli na piętro spichlerza Hauptwachtmeistra Lenza i powiesili, następnie z odebranej mu broni ostrzeliwali oprawców, zabijając policjanta Haasego. Wówczas komendant wydał rozkaz podpalenia spichlerza, w pożarze budynku zginęli ostatni więźniowie. Likwidację obozu przeżyli jedynie Szymon Srebrnik i Mordka Żurawski, który tak opisał te tragiczne wydarzenia:

„W Chełmnie robotnicy mieszkali w spichrzu. Na piętrze mieścili się krawcy i szewcy, na dole zaś mieściło się HauskomandoWaldkomando. 17 stycznia w nocy wszedł do spichrza Lenc i wywołał pięciu ludzi, po chwili rozległo się pięć strzałów. Wiedzieliśmy, że jesteśmy wszyscy straceni i będą nas kolejno piątkami rozstrzeliwać. Zastukałem deską w sufit, alarmując krawców i szewców na piętrze. Zdecydowałem się ratować. Stanąłem z nożem w ręku przy drzwiach za kocem. Gdy wyprowadzono 4-tą piątkę i zamykano drzwi, rzuciłem się całym rozpędem na drzwi, prawdopodobnie przewracając Lenca, który je zamykał. Biegłem całym rozpędem przed siebie, zadając ciosy nożem. Byłem jak nieprzytomny. Jak później dowiedziałem się, jednemu z żandarmów obciąłem nos, drugiemu ucho. Strzelano do mnie, przy czym jedna kula trafiła mnie w mięśnie uda prawej nogi. Jeden z żandarmów uderzył mnie kolbą w nogę, uciekałem jednak dalej. Przedostałem się przez ogrodzenie, kalecząc do kości prawą rękę, a następnie uciekałem w kierunku lasu. Zorganizowano za mną pogoń”

W 78. rocznicę likwidacji obozu pamięć ostatnich ofiar uczcili kierownik Oddziału Bartłomiej Grzanka z pracownicami muzeów w Żabikowie i Chełmnie.


Aktualności

Kontakt

Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem

Oddział Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie

Instytucja Kultury Samorządu Województwa Wielkopolskiego

Chełmno 59A, 62-660 Dąbie
tel. 63 271 94 47; 695 003 137
e-mail: muzeum@chelmno-muzeum.eu

Zwiedzanie

Chełmno

wtorek – niedziela 9.00–15.00 
poniedziałek – nieczynne

 

Ostatnie wejście do Muzeum na pół godziny przed zamknięciem.

Las Rzuchowski

Teren otwarty dla zwiedzających 

© copyright Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie