Ułatwienia dostępu

WYSTAWA ONLINE

PIERWSZE OFIARY | Życie kolskich Żydów sprzed lat…

Miasto Koło lokowano w 1362 roku w zakolu rzeki Warty. Wraz ze średniowiecznym zamkiem stanowiło ważny punkt warowny. Do roku 1938 znajdowało się w granicach województwa łódzkiego, od kwietnia tegoż roku – województwa poznańskiego. Obecnie siedziba władz powiatu kolskiego, miasta i gminy Koło we wschodniej części województwa wielkopolskiego. Liczy ponad 21 tys. mieszkańców. Dziś jest znaczącym ośrodkiem przemysłu ceramicznego, mięsnego i wyrobów ściernych, leżącym w centrum szlaku komunikacyjnego Warszawa-Łódź-Poznań.

Najstarsza pisemna wzmianka o osadnictwie Żydów w Kole pochodzi z 1432 roku. W tym też wieku ukonstytuował się kahał. Przywilej nadany przez króla Zygmunta Augusta był przełomowym dla dziejów kolskich Żydów, ponieważ pozwalał im na zamieszkiwanie i prowadzenie działalności handlowej w mieście. W roku 1793, 1860 i 1902 liczba ludności żydowskiej przekroczyła 50% ogółu mieszkańców. W latach 1937–1939 w Kole żyło 4560 Żydów (około 35%).

Przed wojną w mieście funkcjonowały różnego rodzaju żydowskie organizacje społeczne i ruchy polityczne. Możemy wskazać m.in.: Betar, Bund, Poalej Syjon-Lewica, Poalej Syjon-Prawica, Międzynarodowa Syjonistyczna Organizacja Kobiet, Kolskie Żydowskie Towarzystwo Bezprocentowych Pożyczek „Gemiłus Chasodim”, Stowarzyszenie Dobroczynność „Gemiłus Chesed”, Stowarzyszenie Młodzieży Żydowskiej im. Trumpeldlora, Żydowskie Towarzystwo Gimnastyczno-Sportowe „Makabi”.

Z chwilą wybuchu drugiej wojny światowej sytuacja społeczności żydowskiej uległa diametralnej zmianie. W czasie okupacji hitlerowskiej zmieniono nazwę miasta na Wartbrücken (z niem.), co dosłownie znaczyło „mosty na Warcie”, a od maja 1941 roku używano nazwy Warthbrücken. Administracyjnie Koło należało do Okręgu Rzeszy Kraj Warty (Reichsgau Wartheland) w rejencji inowrocławskiej, w powiecie kolskim (Kreis Warthbrücken).

Odtąd Żydzi poddawani byli regularnym torturom, grabieżom, nadużyciom i morderstwom.

Plan miasta Koła, skala 1:25000, lata 20.

kolorem zielonym zaznaczono lokalizację cmentarza żydowskiego

Awers karty pocztowej z widokiem na Ratusz Miejski, synagogi („mniejsza” i „większa”), ruiny średniowiecznego zamku i kamienice Starego Rynku

fot. W. Przedecki, nakład W. Michel, przed 1914 


MENU

Kontakt

Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem

Oddział Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie

Instytucja Kultury Samorządu Województwa Wielkopolskiego

Chełmno 59A, 62-660 Dąbie
tel. 63 271 94 47; 695 003 137
e-mail: muzeum@chelmno-muzeum.eu

Zwiedzanie

Chełmno

wtorek – niedziela 9.00–15.00 
poniedziałek – nieczynne

 

Ostatnie wejście do Muzeum na pół godziny przed zamknięciem.

Las Rzuchowski

Teren otwarty dla zwiedzających 

© copyright Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie