PIERWSZE OFIARY | Życie kolskich Żydów sprzed lat…

29 KWIETNIA 1945

W pierwszych dniach po wojnie do Koła powrócił m.in. Podchlebnik, który zamieszkał przy ul. Krzywej 4, miejscu zawiązania się Powiatowego Komitetu Żydowskiego. Na jego czele stanęła Stefania Nasielska. W roku następnym liczba mieszkańców zwiększyła się do 35, ale w tym czasie nie działały już żadne instytucje żydowskie. Dwa lata później Koło liczyło 16 żydowskich mieszkańców.

26 MAJA 1945

Podchlebnik przed emigracją do Niemiec, następnie Izraela, jako jeden z najważniejszych świadków Holokaustu zdał szczegółową relację Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Łodzi. 9 CZERWCA składa obszerne zeznania podczas śledztwa prowadzonego przez sędziego śledczego Sądu Okręgowego w Łodzi Władysława Bednarza w sprawie obozu w Chełmnie.

5 CZERWCA 1961

11 kwietnia 1961 roku przed Sądem Okręgowym w Jerozolimie rozpoczął się proces Adolfa Eichmanna odpowiedzialnego za logistyczne „rozwiązanie kwestii żydowskiej”. 5 czerwca podczas 65. sesji zeznania złożył Podchlebnik. W roku następnym zeznawał w Bonn w sprawie 13 członków niemieckiej załogi SS-Sonderkommando Kulmhof.

[Prokurator generalny Giedon Hausner] Gdy przebywaliście w piwnicy kolejnego dnia czy słyszeliście, jak jakiś Niemiec wygłaszał przemówienie? 

[Michał Podchlebnik] Słyszałem je rano, w dniu, w którym przyjechaliśmy. Przyjechała ciężarówka z ludźmi. […] Słyszałem, jak ktoś do nich wyszedł i powiedział: „Idźcie teraz do łazienki, dostaniecie później nowe ubrania i pójdziecie do pracy”.

[GH] Czy ludzie reagowali na to z aplauzem?

[MP] Tak, niektórzy reagowali aplauzem. Cieszyli się, że jadą do pracy. Wysiedli z ciężarówki i weszli do wnętrza posesji. Był tam napis „do łazienki”. Wszyscy weszli do środka. Rozebrali się. My siedzieliśmy wówczas w piwnicy. […] Słyszeliśmy jedynie dochodzące do nas głosy. Słyszeliśmy, jak mówiono „Alle heraus zum Badezimmer” („wszyscy do łazienki”). Ludzie przeszli przez korytarz. Po drugiej stronie czekała na nich ciężarówka [komora gazowa – przyp. M.B.]. 

Zeznanie (fragment) Michała Podchlebnika w procesie Eichmanna